پیدائشی مذہب
مئے بازیں وانوک او کمنٹ کنوکاں وتی لیکھاہاں درشان کنانا گئوشتگ کہ
۱۔ بلوچ مسیھی بوت نکننت۔
۲۔بلوچ چہ بنداتا مسلمان اَنت۔
۳۔ بلوچ پیدائشی مسلمان اَنت۔
ایش نبشتانک ئے تھا ماں وتی مارشتان کسان کنانا درشان کنیں۔ کہ بنداتی، پیدائشی مذہب و عقیدہ، او کئوم او دود ربیدگ چیا گئوشنت۔
کواس او تاریخ دانانی پٹ و پئول ئے رِدا بلوچانی بنداتی مذہب زرتشت بزاں آتش پرستی بوتگ۔ ایش نہ ایوکا بلوچانی بلے بازیں دگہ کئومانی بنداتانی مذہب بوتگ۔ چیا کہ زرتشت یک سکیں کہنیں بھیسہَ ئے انت۔ کساس چار ہزار سال کوہن او انسانانی اولیں آرگنائیزڈ ریلیجن بوت کنت۔ ایشی و رند ہندومت او مسیحت یک مزنیں زمانگیئے واھندنت۔ اسلام چہ درستان نوکتریں بھیسہ اِنت۔ باز بلوچی شعرانی تھا بلوچانا امیر حمزہ ؓ ئے اوبادگ گئوشگ بوتگ۔ بوت کنت کہ لہتیں بلوچ مسلمان بوتگنت۔ بلے ایش سجھیں بلوچانی بابتا راست بوت نکنت چیا کہ چہ اسلاما ۱۱ سد سال پیش و چہ مسیحیتا ۵۰۰ سالاں پیش شاہ نامہ فردوسی ئے تھا بلوچانی ذکر است انت۔ گڈا بلوچانی بندات چہ امیر حمزہ ؓ بوت نکنت۔ اسلام آوانی بنداتی مذہب ھم بوت نکننت۔ چیاکہ امیر حمزہ ؓ جند اوں چہ بنداتا مسلمان نہ اَت۔ مھمد ھا وت وتی عمر ئے چل سالاں رند اسلام ئے بندات کرت۔
پیدائشی مذہب
ھک و راستیں ھبر ایش انت کہ ھچ مردم چہ وتی پیدائشا یک مذہب ئے منوک بوت نکننت۔ نیچرل مارشت بزاں ترسگ، دوست دارگ، تماہ کنگ، دگہ دگہ بنکی مارشت انت کہ سجھیں جھانئے بنی آدم او دلوتانی تھا یکیں پئیما وت ودی بنت۔
اگن ودی بوئگ و پیدائشی مذہب بوتیں گڑا ایش زلوری نہ اَت کہ چُکانی واستا مدرسہ او اسکول پچ کنگ ببنت۔ پہ زور زبردستی مذہبی کتاب، بزاں گیتا، بائبل و قران وانگ بہ بنت۔ اگن پیدائشی مذہب ئے بوتین گڈا ہندو ئے چک وت سرا ہندو بوت، مسیھی یک مسیھی او مسلمان ئے یک مسلمان ئے بوت۔ چیا کہ مذہبا وتی تب ئے یک سماجی زندئے او یک سماجی اخلاق او دودوربیدگ او کلچر ئے ٹاھینتگ، ھمئے ھاترا ھمک نُنّک ئے پیدابوئگا رند پس او ماس، ملا و پندٹ و پادری سجھین مچ بنت کہ ما ایش نوک پیدابوئوکیں چُکا وتی سماجی پئیما جوڑ کنیں۔ ھمئے چُک بنداتا پوشاک گورا کنگ ئے بابتا نزانت، لج او مئیار نکنت، نماز و ابادت نزانت، بلے درست یکجاہ بنت آئیارا بلد کننت۔ ایش پئیما سئے چار سالان رند ھمئے چُک وتی کماشانی کاپی جوڑبئوئگا بندات کنت ۔ آئیارا سماج او چاگرد منگ او قبول کنگ بیت۔ آئیارا چاگرد وتی رنگا کنت و قبول کنت۔ ۔
بلے برے برے مردمانی یک سکیں کسانیں بھرئے ہمت کنت و وتی چاگردئے عقیدہ او دودربیدگاں تپاسگا بندات کنت۔ ھمئے تپاسوک ئے پشتا کماش او مُلا کپنت۔ اشیارا مرتد و کافر و یاگی و نافرمان و گنوک گئوشنت۔ چیا ھمے پئیمیں مردم وت سرا وت بزاں آٹومیٹکلی ھمک ھبرئے سرا بھیسہ کنگ ئے بدل ھا آئی وت پہمگ و قبول کنگ لوٹ اَنت۔ ھمئے وڈیں مردمارا یکوئی ایندگہ مردم گئوشنت کہ تئو گنوک ئے تئو چاگردئے مزنیں کساس و اکثریت چیلنج کرتگ۔ مردوچیگیں چاگردئے تھا یک مسیھی بھیسہ منوک ئے ھال چہ ذُز و سیاہ کاراں ہمئے ھاترا گھنتر اِنت کہ آ ایوکا وتی جندئے پھمگا و زانگا رند یک مذہب ئے باورمند بوئگ لوٹ ایت۔
دودوربیدگ و کلچرئے شری ایش انت کہ ایش وت سرا وت دیمرئی کنت۔ چاگردئے کماشانا ایک مراگش او دیوان ئے کنگی نہ اِنت۔ ما دودوربیدگا چہ کدا بدل بکنیں۔ ایش وت میزاں میزاناں بدل بواننت۔ مسالئے ھبرا ایش چاگردی بدلی کہ جنکانی رَزاھا پد آوانا آروس بدئیں یا نا، جنکاں بوانین کہ نا۔ جنیادم لوگا در کار بکنت کہ مکنت۔ ایش وڈیں سماجی جیھڑاھانی پیسلہ وھد وت کنت۔ ہچ سماجی دیوان و کمیٹی نکننت۔ دومی ھبر عقیدہ ئے بیت۔ آجوئیں چاگردو ملکانی تھا بھیسہ و عقیدہ ہرکسی جندئے و ذاتی چیزئے۔ عقیدہ او بھیسہ ئے راست بوئگ ئے پیسلہا مردمانی جندئے عقل و فہم کنت۔ یعنی مردم اگن کنونس و قائل بنت۔ گڈا ھما عقیدہ مَن اَنت۔ اگن آوانی عقل و فہم یک عقیدہ نہَ من ایت آ ھمائیا قبول نکنت۔ ایش ھسابا اسل پیسلہ کنوک انسانی وتی عقل و فہم اِنت۔ مردمانی عقل و کنونسنگ و کنوکشنز پیسلہ کنت کہ ھمائی ھک او راستیں ھدا کئے اِنت۔ یک زمانگ ئے مردم کنونس بوتگ کہ چہ زمینا چیرا رئورت و روچ برکت بیت او روچ درکئیت۔ ایش پہ ھمایاں یک راستئے اَت۔ مروچی دروگئے۔ بزان مردم وتی عقیدہ و بھیسہ پیسلہ گوں وتی جندئے عقل و فہم کنت، اگن دگہ یکیا زانت کہ دومی مردم ئے بھیسہ رَد اَنت۔ آ ھما مردم ئے کشگ و جَنَگ ئے بدلھا آئیارا کنونس بکنت۔ کنونسنگ ئے کار ھدائے جندئے کار اِنت۔ ھدا یا یکوئی پیگمبر و کتاب دیم دات، موجزہ کرت و پیشدات تاکہ مردم کنونس ببنت او راستیں بھیسہ او عقیدہ بہ من اَنت۔ لہتیں مردمان پگمبر و نبّیانا لٹ دات و کشت او پاھو دات ، لہتیں کنونس بوتنت او آوانی ھبر من اِت۔باورمند بوتنت مھمد ھا ابید دگہ نبّیاں پہ زھم کسارا کنونس نہ کرت۔ یہودیانی نبّیاں جنگ نہ کرت و مردمان یہودی نہ کرت، عیسیٰ مسیھا جنگ نہ کرت و مردمانی مسیھی نہ کرت۔ چیاکہ بھیسہ و عقیدہ یک عقل ئے منگ ئے چیزئے ایشیا را پہ جنگ و زور منارینگ ئے نتیجہ ھترناک بوت، بزاں مسلمانانی تھا یک مزنیں بھرئے اسلاما سرپد نہ اِنت بلے وتارا چہ سماج ئے تُرسا مسلمان گئوشیت و بلے اسلام ئے رھبندانی سرا نئورت۔ چیاکہ آ کنونس نہ اِنت۔پہ ترس اِنت۔ مَسیتانی تھا نمازئے وھدا اللہ تعالیٰ ئے دیما ھچ کَس بحیثیت مسلمان نہ اوشتاتگ۔ ایش لوگا او بازاراں مسلمان اَنت۔ بلے مسیتانی تھا دیوبندی، شیعہ و سُنی اَنت۔ چیاکہ ھمئے فرقہانی سرئے منوکنت ، ھمئے فرقہانی تالیم آوانی عقل و فہم ھا قبول کرتگْ ھمئے وڈا بازیں مسیھانی بھرئے عیسیٰ مسیھ و بائبل مقدس ئے بابتا ھچ نزانت،آ وتی سماج اکثریت ئے اپروئل گرگ ئے ھاترا ایوکا مچی ئے رندا کپتگ اَنت۔ ھمئے وڈیں مردم پروردگارے دیما بحیثیت ئے کھتولک، بپٹسٹ و پرسبٹرین ئیگ ھمک یک شمبیھا مچ بنت و گوں ھئورکیں دلاں لوگاں واتراَنت۔
جشئیں جاوراں تھا زلوری اِنت کہ مردمان آزاتی بدئیں کہ بید ئےترس او لرزا وتی دل ئے تھئے ناباوریا درشان بکنت۔ اگن بنیادی عقیدہ و بھیسہ سرپد نہ اَنت۔ ھمایانا شریّے سرا سرپد کنگ ببیت۔ اگن یک بھیسہ و عقیدہ ئے راست اِنت، آئی منوک مترسنت کہ مردمانا آجوئی دیئگ ئے سئوبا مئے مذہب منوک مارا یلہ کننت۔
بلوچ مسیھی روچ پہ روچ گیش بواننت، چیاکہ آ کنونس بواننت کہ راستی چی اِنت۔ عیسیٰ مسیھ ئے تالیم او سرو سوجاں آیانی عقل و فہم قبول کنت۔ بلے سماج ئے مسترین کساسئے آیانا ذاتی پیسلہ کنگ ئے آزاتی ندنت۔ھمئے سئوبا بلوچ مسیھی چیرواندراَنت، یہودی، ہندو، بہائی، بندری مسیھی او مسلمان ھم یک وھدئے چیر و اندر بوتگنت۔ بلے وتی بھیسہ و عقیدہ اش دیما برتگ۔ آ روچ زوت ٹک دنت کہ بلوچ چاگرد یک آجوئیں چاگردئے بیت۔ھمک کَسا را آزاتی دیئگ بیت کہ آ وتی بھیسہ و عقیدہ ئے پیسلہ وت کرت بکنت۔