هُدائے چُکّ 

وهدے مسلمانے اے هبرا اِشکنت که ”مسیه هُدائے چُکّ اِنت“ دَمانا گوَشیت ”تئوبه نئوُزُ باالله“. چێا که آ گُوَشنت اے هبر کُرانئے هسابا کُپرے. رَدێں گپّے.  

”مسیهیَ گوَشنت ’مسیه هُدائے چُکّ اِنت.‘ اے آهانی دپئے گپّ اِنت، و اے مردم چه وت و پێسری هُداناباورانی وڑا اَنت. الله اِشان تباهَ کنت.“ (کُران 9:30. آربیری رَجانک)

مسلمانانی دلا اے هبر ”هُدائے چُکّ“ئے مانا جسمی هسابا پت و چُکّ اِنت، و اِشانی دلا اے هبر هما پێسری دینانی پئیمێن گپّے که هُدایا جَن و چُکّ و هاندان بوتگ. اے گلَت پَهمیئے رۆتگ، که مسلمان چُش جێڑنت، کُرانئے بازێں آیتێئے تها هست اَنت. 

”جنێنێن همراه“ و بَچّ:

کُرانئے تها جاگهے نبشته اِنت که هُدایا چُکّ بوت نکنت چێا که هدُایا جنێنێن همراه نێست: ”زمین و آسمانانی اَڈ کنۆکا چۆن چُکّ ببیت که آییا جنێن نێست. هماییا سجّهێن چیزّ اَڈّ کرتنت، و آ هرچیزّا زانت.“ (کُران 6.101)

دگه یک جاگهے کُران همے هبرا کنت که اے مُمکن نه اِنت که هُدایا جنێنێن همراهے ببیت، همۆدا که جِنّ کوکارَ کننت که ”هُداوَندا شان و شئوکت برسات! آییا په وتا نه جَن زُرتگ، نه چُکّ.“ (کُران 72.3)

اے گال ”چُک“ئے متلب اے نه اِنت که لازُم جنێنێن همراهے ببیت و جسمی رِشتهے ببیت. اے مسالان بچار:

هما چُکّ که تئو زُرتگ و رۆدێنتگ، آییا هم چُکّ گوَشئے. 

انگلینڈا یک اَبۆلیشنِسٹ تهریکے هست اَت، که آییئے باسکِش ”افریکهئے بَچّ“ گوَشتنت. 

کَماشێن مَردێن یا جنێنے، کَسترێن مَردێنێا ”چُک“ یا ”بَچ“ گوَشیت و گۆن آییا هبرَ کنت. 

چُکّ، و زُرتگێن چُکّ:

کُران ایسّا مسیهئے الهامی وجودا اے گپّا جنت و نمَنّیت که مسیهیانی دلا مسیه هُدائے چُکّ اِنت. ”و اے مردم (مسیهی) گوَشنت ’هُدایا چُکّے زُرتگ‘“ (کُران 2.116). دگه آیتێا کُران همے بُهتاما پدا جنت: ”اے په هُدایا کارے نه اِنت که په وتا چُکّے بزوریت.“ (کُران 19.35). اے دوئێں جاگهان گال ”زورگ“ یا ”زُرتگ“ انچۆ گوَشگ بوتگ که پورا هُدایا یک هاسێن وهدێا مسیه زُرتگ و وتی چُکّ کُرتگ. مسیهیت کُرانئے اے گپّان نمَنّیت، چێا که اے هبر مسیهی ڈاکٹرائنئے یک بُنیادی گپّێا رَد پێش کننت. 

بائبلئے هسابا ایسّا مسیهئے بُنیادی پَجّار اِش اِنت که مسیه ”هُدائے گال“ اِنت، ابدی گال. ”بنداتا گال هست اَت، و گال گۆن هُدایا گۆن اَت، و گال هُدا اَت“ (یوهَنّا 1.1). زاهر اِنت هُدائے گال اے دابێن چیزّے نه اِنت که هُدایا چه جاگهے زُرتگ، اے گال گۆن هُدایا هۆر اِنت، جُدا بوت نکنت. همے ”گال“ هۆن و گۆشتئے انسانے بوت و نامی ”ایسّا مسیه“ بوت، هُدائے یکّێن چُکّ (یوهَنّا 1.14).

چُکّ، اَڈ کرتگێن نه:

کُران هاس یوهَنّا 1.14آ نمَنّیت و ردَ کنت:

”آ چه کَسّا پێدا نبوتگ، کَسّ چه آییا پێدا نبوتگ. کَسّ آییئے همسَر و دروَر نه اِنت.“ (کُران 112، بند 3 و چار)

مسلمان همے ”کَس چه آییا پێدا نبوتگ“ و ”آ چه کَسا پێدا نبوتگ“ئے هبرا کار بندنت و میسیهیتئے اے هبرئے سرا هملهَ کننت که کُران اے هبرا نمَنّیت و گوَشیت هُدا نه کَسێئے پت اِنت و نه هدُایا چُکّ هست:

”… هُدایا چُکّ نێست، هُدا کَسی پت نه اِنت، و نه که هُدایا جنێنێن همراه هست.“ و مُجاهد نامێن دانِشوَرے گوَشیت: ”کَس آییئے همسر و دروَر نه اِنت“ئے مانا اِش اِنت که آییا جنێنێن همراه نێست.“ (بچار، تفسیر اِبنِ کَتیر، 112، بند 3 و 4)

مسیهئے هُدائے چُکّ بئیَگئے هلاپا یک دلیلے که مسلمانَ دئیَنت، اِش اِنت، که آهانی دلا مسیهی گوَشگا اَنت که هُدا و مریمئے نیاما جسمی تالۆکے بوتگ. بائبل اے پئیمێن هبرے نکنت. بائبل گوَشیت که پاکێن روه مریَمئے سرا اَتک، و پروردگارئے کُدرَتا مریَم ساهێل کرت (لوکا 1، بند 35). کُران اسلا مریَم و جبراییلئے نیاما رابِتهئے هبرا کنت، کُرانئے تها پاکێن روهئے نام جبراییل اِنت (کُران 16، بند 102 و 19، بند 17). ایسّائے بارئوا مریَمئے هبرانی واستا (بچار، کُران 21، بند 91 و 66، بند 12)

بائبل هچبرَ نگوَشیت که هُدایا چه جسمی تالۆکێا چُکّے پێدا کرت، یا چُکّے اَڈ کرت. بائبلا اے هبر چه کُرانا دو هزار سال پێسر جتگ که ابدمانێن هُدا تهنا یکّے: ”گۆش دار، اسراییل! هُداوَند، مئے هُدا یکّێن هُداوَند اِنت.“ (ڈیٹرونومی 6، بند 4)

”هُدائے چُکّ“ئے مانا:

مُهَمّدا هم اے اِدّیا و داوا کرتگ که من هُدائے چُکّ آن، بله اے هبری تچکا نکرتگ: ”من گۆن مرَیمئے بَچّا که چے دگه دراهێن پئیگمبران نَزّیک تر آن، اے دگه دراهێن پئیگمبر آییئے پت کئوم اَنت (آهانی مات دگر اَنت، بله دینِش یکّے)، و منی و اییئے (ایسّائے) درمیانا دگه پئیگمبر نێست.“ (سَهی بُخاری، پئیگمبرانی کتاب. مریَمئے کسّه)

ایسّائے هُدائے چُکّ بئیَگ اے هسابا یکتاه اِنت که ایسّایا دُنیایی پت نێست، و ایسّائے بالادا هُدایا هۆن و گۆشتی شکلے زُرت، ایسّائے شکلا، که مانا اِنتی ”هُدا رَکّێنیت“، که ایسّائے وسیلها هُدا مئے گُناها دو بکنت (اِبرانی 1، بند 3) و ایسّا که سلیبئے سرا کُشَگَ بیت، مئے گُناه شۆدَگ ببنت. ”چێا که آییئے بالادا هُدائے کامِلی جسمی سورتا مان اِنت.“ (کُلاسی، 2، بند 9).

بائبلئے ائولی کتاب اے گپّا گیشّێنیت که ”  بُنگێجا، هُدایا آسمان و زمین اَڈّ کرتنت. زمین بێدرۆشم اَت و هچّی مان نێست‌اَت. تهاریا جُهلانکی سرپۆش کرتگ‌اَت و هُدائے روه آپئے سربرا نێم‌بال اَت. هُدایا گوَشت: ’رُژنایی ببیت‘ و رُژنایی بوت.“ (پێدائش 1، بند 1 تا 3). په هُدایا اِبرانی زُبانئے اے نبشتها گال اِلۆهیم اِنت، جمَه اِنت و کارگال واهِد اِنت. اے سَکّێں یکتائێن هبرے و تهنا همے جاگها اے پئیم اِنت، که هُدائے واستا نامگال جَمه اِنت و کارگال واهِد. 

مسترێن هبر: مسیها شَرپ دئیَگ و مسیهئے اِبادت کنگئے مانا اے نه اِنت که تئو شِرک کنگا ائے و هُدایا گۆن کَسێا همسر کنگا ائے، اِشیئے مانا اِش اِنت که تئو هُداێن پتا شرَپ دئیَگا ائے: ”…که سجّهێن مردم چُکّا شرَپ بدئیَنت، انچۆ که پتا شرَپ دئیَنت. هرکَس که چُکّا شرَپَ ندنت، پتا هم، که چُکّئے دێم دئیۆک اِنت، شرَپ ندنت.“ (یوهَنّا 5، بند 23). مسیه ابدی زندگیئے یکّێن راه اِنت: ایسّایا گوَشت: ”راه من آن، راستی من آن و زند بَکشۆک هم من آن. کَسّ پتئے کِرّا سر بوتَ نکنت، اگن منی راها مرئوت“ (یوهَنّا 14، بند 6). چُکّئے رَد کنگئے مانا چه هُدادادێن ابدی زندگیئے ٹێکیئے رَد کنگ اِنت: ” آ کَس که چُکّئے سرا ایمانَ کاریت، اَبدمانێن زِندئے واهندَ بیت، بله آ که چُکّا نمَنّیت، زِندئے واهندَ نبیت و هُدائے کَهر و گزب آییئے سرا کپیت“ (یوهَنّا 3، بند 36). 

چُکّا کبول کن، ترا نجاتَ رسیت. انّون هماییئے کرّا بیا، ترا ابدی زندگیَ رسیت. 

”چُکّا بچُکّێت. چۆ مبیت که زَهر بگیپت و شما راهئے نێما گار و بێگواه ببێت، چێا که آ اَناگت بْرانزَ گیپت“. (زبور 2، بند 12). 

”پمێشکا هرکَس که مَسیهئے راها اِنت، آ نۆکێن مردمے. آییئے کوَهنێن زند هلاس بوتگ و نۆکێن زندی شرو بوتگ. اے سرجمیا چه هُدائے نێمگا بیت. آییا مَسیهئے وسیلها مارا گۆن وت وشّان کرت و مارا سُهل و وَشّانیئے هزمتکاری‌ای‌ پَرمات، بزان هُدا مَسیهئے باتِنا اَت و دنیایی گۆن وت وشّان کرت. آییا مردمانی گُناه آیانی جندئے سرا نلڈّتنت و سُهل و وشّانیئے پئیگامئے شنگ کنگئے کاری مارا دات. گڑا ما مَسیهئے نُمائِنده اێن، گوَشئے هُدا چه مئے وسیلها وتی اَرز و مِنّتا شمارا سر کنگا اِنت. ما چه مَسیهئے نێمگا گۆن شما دَزبندیَ کنێن: گۆن هُدایا وشّان ببێت. هما که بێگُناهے اَت، هُدایا په مئیگی گُناه آییئے سرا داتنت، تانکه آییئے برکتا ما هُدائے بارگاها راستاوَر و بێمئیار ببێن“ (کُرنتیانی دومی کاگد، دَر 5، بند 17 تا 21).