مسلمان گۆن مسیهیان تپاک کننت که سلیب کشّگئے واکیا بوتگ. اے وڑا که مردمے سلیبئے سرا تان هما وهدا درنجگ بوتگ که ساهی داتگ. بله آ هما مردمئے، که سلیب کشّگ بوتگ، پجّارئے بارئوا تپاک نکننت. و مسیهی باور کننت که اے ایسّا مسیه بوتگ که سلیب کشّگ بوتگ. بازێن مسلمانے گوَشیت که اے ایسّا مسیهئے همرنگے بوتگ. مسلمانانی اے گپّئے بنیاد چه کرانئے 4.157،158، (اربئیری رجانک) اِنت. و آیانی گوَشگ اِنت که ’ما مسیه کُشتگ، ایسّا، مریمئے چُکّ، هدائے پئیگمبر‘ بله آیان نکُشتگ. سلیبا ایسّا سلیب کشّگ نبوتگ، آیانا ایسّائے همرنگے پێش دارگ بوتگ… و آیان پکّا نکتگ و کُشتگ، بلکل نه؛ هدایا آ چست کُتگ و وتی کرّا برتگ؛ هدا سرجما تاکتوَر اِنت، سرجما دانا.
جُست: مسلمان و مسیهی چے سبوت کارمرز کننت په سلیب کشّتگێن مردمئے پجّارا؟
پنچێن ڈبلیوز (جُست گال)
پولیس اپسر، رسرچر و جُست و پُرس کنۆکێن اهوالکار وتی تجزیَهان چه اے پنچێن بنیادی جستان بنگێج کننت: (1) کئے؟ (2) چے؟ (3) کجا؟ (4) کدی؟ (5) چێا؟
کرانئے پنچێن ڈبلیوز
کئے؟
”دروازَگا پچ کن، رۆچِ رۆزینی چِست و اێرانی بارئوا بێسه کنگئے سرا (چۆ که چیزّێئے بها و زور، مَنّانک، سور و آرۆس). چیزّانی اسلێن پجّارئے سرا اے بے اهتباری (پئیگمبرانی گُپتار و کردارئے سرا تاریخی راستیئے سنَد دئیۆکێن اهتیارانی) انَدانی اهتبارا گار کنت.“ (بچار، الرَزی 4.157).
کران گوَشیت که دگرے، ایسّا مسیهئے رنگێنے آییئے جاگها سلیب کشّگ بوتگ، بله اے مردمئے پجّارئے بارئوا چه اد و گێشتر هال ندنت (بچار کران 4.157)، و مسلمانێن تجزیهنگاران دێم په جتا جتاێن نامانی نێمگا بارت. البت اے دگه تجزیهنگار اے ”همرنگیئے“ گپّا نمنّنت. اِشانی دلیل اِش اِنت که اگن اے هئیال منّگ ببیت گڑا اے په هر رۆچیگێن لئین دئینئے (چۆ که کار و بار، اگریمنٹ و سور) پُراهتباریئے چئیلنج کنگا ”دروازگ پچ کنت“.
چے؟
کران تهنا اے گپّا کنت که ”یک همرنگے“ ایسّا مسیهئے جاگها کُشگ بوتگ. آ اے گپّا نکنت که اے مرد گۆن ایسّا مسیها چۆن بدل کنگ بوتگ. آ وت رازی بوتگ یا په زۆر ایسّا مسیهئے جاگها کُشگ بوتگ؟ بدبهتیا، کُران هچّ مئیمێن تفسیل پێش نکنت که اے کار چۆنیا بوتگ.
کدی؟
کران هچبر اے گپّا نکنت که چے وهدا ایسّا مسیه گۆن اے ”همرنگا“ بدل کنگ بوتگ. اے آییئے دزگیر بئیگئے دمانا رند یا آییئے دربارا پێشیا پد بوتگ؟ چُشکه اسلام اے جستانی هچّ پئیمێن جئواب ندنت، مسلمانێن تجزیهنگار بس اندازه جت کننت.
کُجا؟
کران اے بدلیئے بئیگئے جاگهئے بارئوا هم هچّ نگوَشیت. اے ماملهئے سرا هال انچۆ هۆرک و هالیگ انت که هتّا که اُرشلیمئے شهرئے نام گرگ نبوتگ که اۆدا سلیب کشّگئے واکیه بوتگ. اے گپّا وه بل که ایسّا مسیه و هما ”همرنگئے“ بدلیئے جاگه کجام بوتگ.
چێا؟
کران هچّ پئیمێن سئوب هم پێش نکنت که پرچا دگه کسے در چنگ بوتگ یا په زۆر ایسّا مسیهئے جاگها زورگ بوتگ. آ تهنا گوَشیت ”…هدایا آ (ایسّا مسیه) چِست کرت، وتی جندئے کرّا برت…“ (کران 4.158) لهتێن اسلامی زانتکار گوَشیت که اے آیتئے مانا اش انت که هدایا ایسّا مسیه چه سلیب کشّگا رکّێنگ لۆٹتگ. بله اگن هدایا ایسّا مسیه رکّێنگ بلۆٹتێن، آییا آ هر وهدا رکّێنت کتگات. آییارا درسانی دێما چستی کت کتگاَت و آییا دگه کسێئے زندگی آییئے جاگها کربان نکتگاَت.
اے پرێب هدائے راستی و شرپئے بارئوا سئوال چِست نکنت؟ په مسلمانان یک گار و گمسار کنۆکێن هداے کبول کنگئے لاهک انت؟
کرانی سبوت
کران چمدیدێن شاهدێا نبشته نکتگ، یا هتا که چُشێن که یک چمدیدێن شاهدێئے گوَشتگێن گپّی نبشته کتگانت، سلیب کشّگئے دمانئے شاهدێا.
چُشکه مسلمانانی باور انت که کران یکّ ڈاکومنٹے ”الهام“ کنگ بوتگ چه هدائے نێمگا، آ بلکێن دلیل بدئیَنت که کرانئے نبشته راستێن اکاوونٹ انت. ایمّانئے اے یکین انگته باید انت وئیریفیکئیشنئے اجازتا بدنت: کمَکی مئواد، نبشتهکارانی کرئیڈیبلٹی و اے مئوادانی تاریخ چِکّ و تان و هورت چاری کنگ بوت کننت په راستی و سیالداریا.
کرانئے بئیانیهئے تها، که په سلیب کشگّئے واکیَها پێشی کنت، چُشێن هچّ پئیمێن چیزّے مانی نێست که چه چمدیدێن شاهدێا آتکگ، گۆن مهمّدا که شش پُشت رند آتکگ، سجّهێن زندے ارب پیننسولها گوازێنتگ که چه اُرشلیما هزار کلومیٹر دور آباد انت.
پنچێن ڈبلیوز مان پاکێن انجیلئے مستاگان
کئے؟
نۆکێن اهدنامگئے بیست و هپتێن کتابانی سجّهێن نبشتهکار ایسّا مسیهئے ساپ ساپێن پجّارے دئیَنت که هماییئے جند بوتگ که سلیب کشّگ بوتگ.
چے؟
کوهنێن اهدنامگئے پێشگۆییانی رِدا و آیانی یکّ و ٹکّێن پوره بئیگ که نۆکێن اهدنامگئے تها مان انت، ایسّا مسیه دزگیر کنگ بوتگ، جنَگ بوتگ، جُست و پرس کنَگ بوتگ، چکّاسگ بوتگ و مجرم کرار دئیگ بوتگ. آییارا مرکئے سزا دئیگ بوتگ، سلیبئے سرا ساهی داتگ، کبر کنگ بوتگ و پدا چه مردگان جاهی جتگ.
کدی؟
انجیل شریفئے مستاگانی اکاوونٹانی رِدا، اے واکیَه سرگوزئے هپتگئے نیاما بوتنت، اے کوهنێن اهدنامگئے هزار سالا گێش، کوهنێن پێشگۆییئے پوره بئیگ اِنت، که اۆدا گورانڈئے هۆن مرکئے سرا بالادستَ بیت، مسیهئے نێمگا اشاره انت.
کجا؟ ایسّا مسیه زئیتونئے کۆهئے سرا جتسیمانیئے باگئے تها دزگیر کنَگ بوت. آییئے جُست و پرس سنهدرینئے (یهودی مزهبی ادالت) دێما بوت. رندا، ایسّا مسیه پُنتیوس پیلاتوس، بادشاه هیرۆدئے دێما په جست و پُرسا آرگ بوت، و پدا واپس پیلاتوسئے دێما برگ بوت که آییا مرکئے سزا دات. ایسّا مسیه دو دُزّئے نیاما جُلجتا نامێن جاگهێا سلیب کشّگ بوت، و آییئے جۆن همودا باگئے نزّیکّا کبرێئے تها اێر کنگ بوت.
چێا؟ یهودی لیڈران (سنهدرین) الهامی شُبێنێئے وسیلها پگر کت (یوهنّا 11:50،51) که په مردمان یکّ مردمێئے مرک چه سجّهێن کئومێئے گار و گمسار بئیگا گهتر اِنت. گڑا آ اے نتیجها رستنت که ایسّا مسیه باید بمریت، که وتارا مشهورێن بدتی کرتگ که وتارا هدا، هدائے چُک و په وتا اے ٹرمی کارمرز کتگ ”من هما آن (یهوه، که هدائے نام انت که کوهنێن اهدنامگا الهام کنگ بوتگ). په نزانتکاریا، یهودی لیڈران هما یکّ و ٹکّێن سرجمی پێشگۆییئے برجم دارگا کمک کت که کوهنێن اهدنامگئے تها په مهلوکئے گناهان مسیهئے مرکئے بارئوا آتکگ (بچارێت اشئیا 53 و زبور 22)
انجیل شریفئے تهئے سبوت
چارێن انجیلانی اکاوونٹ ایسّا مسیهئے زند، مرگ و پدا جاه جنگئے یک زندگێن شاهدیے اڈ کننت. چه اشان دو اکاوونٹ چمدیدێن شاهد و ایسّا مسیهئے مُریدان نبشته کتگاَنت، متّا و یوهنّا. دگه یکّے مرکاسا، ایسّا مسیهئے بندانی رندگیران یکّے، ایسّا مسیهئے مرید پترسئے نگرانیا نبشته کتگ. لوکا، ڈاکٹرے، تاریخدان و ایسّا مسیهئے مرید پولسئے نزّیکّێن همراه چارمی انجیلئے نبشتهکار انت. لُکّێن هبر اش انت که هر چارێن انجیل اکاوونٹ ائولی سدی ایسویا (اےڈی) یا وه چمدیدێن شاهدان یا ایسّا مسیهئے رندگیران نبشته کتگانت که چه چمدیدێن شاهدانی، شپ و رۆچ ایسّا مسیهئے نزّیکا بوتگانت، سرا بێسهئے بنیادا نبشته کنگ بوتگ.
کووی بونو، پائدگ کئیا رسیت؟
اگن ایسّا مسیهئے بدلا دگرے مرتێن، نَپ شئیتانا رستگاَت (بچار متّا 16:21،23)، ایسّا مسیه وتی مکسدا ناکام بوتگات. بله ایسّا مسیهئے وسیلها، سجّهێن جهانارا پائدگ رست، چُشکه اے چه گناهان چُٹّگ و ماپیئے راه انت. (1کرنتیان 15:19،22؛ یوهنّا 1:29)
سلیب کشّگئے واکیَهئے پُرس پۆل کنگئے جستانی تچک و تفسیلی جئواب چارێن انجیلانی تها شهازگ بوت کننت (بچار متّا 26،28؛ 14،16؛ لوکا 22.24؛ یوهنّا 12،20).
دگه سبوت
هچّ تاریخی ڈاکومنٹا نبشته نهانت که ایسّا مسیهئے بدلا دگه مردمے سلیب کشّگ بوتگ بله دگه تاریخی (و هما که چه انچیل شریفا نهانت) ڈاکومنٹ ایسّا مسیهئے سلیب کشّگا پکّا کننت. مسالے، یهودی تاریخدان فلاوییس جوسِفس (اےڈی 37،سی.100) ایسّا مسیهئے ناما گیپت و آییارا ”داناێن مردمے“ گوَشیت که چه رومن واکدارانی نێمگ سلیب کشّگ و مرکئے سزا دئیگ بوتگ. عورنیلییس ٹئیسیٹس (سی.اے ڈی 56،117). رومن بادشاهتئے دگه تاریخدانے رومئے تها مسیهیانی وجود و آیانی آزارانی نێمگا اشاره کنت وپُنتیوس پیلاتوسئے اهدا ایسّا مسیهئے و آییئے سلیب کشّگئے بابتا گوَشیت.
گُڈّی جُست
چه انجیلان تچک انت که ایسّا مسیه سلیبئے سرا مُرتگ، کبر کنگ بوتگ و چه مردگان جاهی جتگ. اے سجّهێن واکیَه کوهنێن اهدنامگئے تها پێشگۆیی کنَگ بوتگ، مسالے:
بدێن مردمانی مُچّیا منا انگر کتگ؛ آیان منی دست و پاد ٹنگ کتگ انت. من بلکێن بگوَشان درسێن منی هڈّ: آیان منا چمّ سکّ داتگ انت و چارِتگ. آیانی منی پۆشاک بهر کتگ انت و منی جامگئے سرا آیان پال جتگ. (زبور 22:16،18)
بله آ په مئے بدیان ٹپّی کنَگ بوتگ، په مئے هرابیان ٹۆری کنَگ بوتگ: مئے اێمنیئے سزا هماییئے کۆپگان ات: و گۆن آییئے پٹّیان ما دراه بوتێن. ما درس چۆ گارێن پسا چه راها گسر اتێن: و چه ما هرکسا وتی راه تاب داتگ ات؛ و هداوندا مئے درسانی هرابی وتی جندئے کۆپگان زرتنت. آ زۆراکیانی آماچ ات و جنجال ات. بله انگته وتی دپی هم پچ نکت: آ چۆ گورانڈا په هلار کنگا آرگ بوت و چۆ گورانڈئے که وتی چێنئے وهدا بێتئوار بیت آییا وتی دپ هم پچ نکت. (اشئیا 52:5،7، آیت 8،12آ هم بچارێت.)
نۆکێن اهدنامگ هم اے پێشگۆییانی سرجمیئے گواهیا دنت: ”آییا مئے گناه وتی سرا زُرتنت که مئے گناهئے واهگ بمریت و ما په راستاوَری و بێمئیاری زند بگوازێنێن.“ (ائولی پترس 2:24) و ”بچارێت! اِش اِنت هُدائے هما گوَرانڈ که جهانئے گناهانَ شۆدیت و دورَ کنت.“ (یوهنّا 1:29)
هداێن پتئے واهگئے رزایا، مسیه مرت:
گۆن اراده: آییا گۆن وتی مریدان وتی آیۆکێن مرکئے بارئوا بازێن مۆکهان هبر کت (متّا 16:21؛ مرکاس 9:30،32: لوکا 18:31،34؛ یوهنّا 13:33، 14:28،29).
گۆن وتی واهگا: آییا گۆن وتی جندئے واهگا مرک زرت (متّا 26:53؛ لوکا 22:42؛ یوهنّا 10:11؛ گلاتیان 1:4).
کربانیگی: هما که وت بێگناه ات، مئے سجّهێنانی هاترا مرت تانکه مئے گناهان چه ما دور بکنت (اشئیا 53:3،6؛ رومن 5:8).
ایسّا مسیه آتک په مِرگا، په من و په تئو. په وتی جندئیگی آییئے سلیب کشّگ و پدا جاه جنگئے سرا باور کن، تانکه ترا مدامی زند برسیت و تئو نۆکێن مردمے ببئے. (2کُرنتیان 5:17)
چیا که هدایا دنیا انچۆ سکّ دۆست ات، که آییا وتی یکّ و یکدانگێن چُکّ دات که هر هما کس که آییئے سرا باورَ کنت بێرانَ نبیت، بله مدامی زندئے واهندَ بیت. (یوهنّا 3:16)
